Namens de meerderheidspartijen SPa-OpenVLD-CD&V reageerde burgemeester Jean Vandecasteele in de gemeenteraadszitting van 25 juni 2010 positief op het voorstel van raadslid voor Groen, Wouter De Vriendt om een straat, laan of plein te benoemen naar de vermoorde Congolese onafhankelijkheidsleider Patrice Lumumba. Het voorstel is ondertussen 5 jaar oud en de belofte is nog altijd niet ingelost. Naar aanleiding van de 55- jarige herdenking van de onafhankelijkheid van Congo op 30 juni 2015 vinden wij het opportuun om dit project nieuw leven in te blazen. De burgemeester was toen bereid om dit project te realiseren. Het is voor ons onduidelijk wat het probleem is, maar wij vinden een eerherstel voor Congo in Oostende nog steeds opportuun. Dit kan door een straatnaam, laan of plein te veranderen naar Patrice Lumumba. Oostende is immers opgebouwd met opbrengsten van de rijkdommen uit Congo.   Aanwezigheid van Congo in Oostende

De aanwezigheid van honderden medeburgers met Congolese wortels maken de invloed van Congo in Oostende tastbaar. Maar ook is de Stad-aan-Zee groot geworden door de rijkdommen uit Congo, aangebracht door Leopold II die van Oostende de Koningin der Badsteden heeft gemaakt. Hij verfraaide het stadsbeeld met vele mooie gebouwen en maakte van Oostende een stad met grandeuri. De Congolese bevolking maakt dit mogelijk door hun werk en hun zweet ter beschikking te stellen van de koloniserende mogendheid maar Oostende is ook gebouwd op de rug van de Congolezen door de gruweldaden die gepleegd zijn ten tijde van Congo-Vrijstaat. Men kan zeggen dat dit verleden tijd is. Dat is juist, maar een stad moet er ook voor zorgen dat haar geschiedenis in een actuele context wordt geplaatst. Vergeet ook niet dat vandaag mensen zoals Dominique Lubaki, Cecile Capellen, Daniel Seke, Aretha Tenday, Maurice Nlandu en vele andere Oostendenaars met Congolese roots dagelijks hun bijdrage leveren om van Oostende een superdiverse, bruisende en aangename 'Stad-aan-Zee' te maken. Op intellectueel niveau zijn er mensen zoals collega-raadslid Sofie Cloet die lezingen, debatten en artistieke evenementen rond Oostende en Congo organiseert in nauwe samenwerking met het lokale verenigingsleven. Het leidt geen twijfel dat Congo een eerherstel verdient in een stad zoals Oostende door een straat, laan of plein naar Patrice Lumumba, de onafhankelijkheidsleider en de eerste democratisch verkozen premier van de Republiek Congo te noemen. Burgemeester Jean Vandecasteele liet er in 2010 geen twijfel ontstaan dat hij deze zaak genegen is.

Wat is er gebeurd sedert de belofte van de burgemeester in 2010?

Het antwoord van de burgemeester op het voorstel van Groen in de Gemeenteraad van 25 juni 2010 kon niet duidelijker zijn. Hij zei: 'Een goed idee... maar we willen ook de afwisseling tussen man en vrouw respecteren. Eerst komt er een straat voor Annemie Brackx, dan nog een man, daarna komt weer een vrouw aan de beurt en dan Lumumba. Sindsdien heeft het stadsbestuur al een aantal straatnamen toegekend zowel aan vrouwen als aan mannen. Zo kreeg in 2010 Leander Vanmassenhove, de plots overleden OCMW-raadslid een straat. In 2013 kregen Dokter Paul Janssen, stichter Janssen Pharmaceutica en Leo Baekeland, chemicus en uitvinder van het bakeliet, een laan. In 2014 werd een brug genoemd naar Nelson Mandela en een straat naar Bertha Tratsaert, het eerste vrouwelijke gemeenteraadslid in Oostende. Ook Annemie Brackx is aan de beurt geweest met een straatnaam. Ondertussen was er in de media een golf aan verklaringen en tegenstrijdige uitspraken hoe het komt dat Patrice Lumumba die eer nog niet te beurt is gevallen. Wij doen niet mee aan deze speculaties noch aan insinuaties. Vandaar dit agendapunt voor deze raad. Wij bieden de meerderheid de kans om de zaak alsnog op te lossen.

Een terugblik in de tijd

In 1951 werd de Kongolaan door schepen Vroome herdoopt in de dokter Ed. Moreauxlaan. Als motivatie haalde de schepen namens de Oostendse Verenigde Commissiesii aan "Kongolaan heeft niet de minste betekenis op historisch of folkloristisch gebied... deze naam werd gegeven zonder bijzondere reden aan deze belangrijke laan ". Het bewind van Leopold II waarvan er in Oostende veel herinneringen bestaan is blijkbaar geen bijzondere reden in de jaren '50. We verwijzen graag naar de beeldengroep aan de 3-gapers op de Zeedijk die door de activiteiten van de Stoete Ostendenoare in 2004 is aangepakt en naar de plakket aan de Duinenkerk met alle lof voor de 'beschavers' van de Congolese bevolking om de enorme zichtbaarheid van Leopold II in Oostende aan te tonen.

Erkenning voor het Congolese volk

Ten opzichte van de Congolese volk heeft Oostende een historisch besefiii en perspectief nodig en een blijk van erkenning. Hoe kan dit beter door een straat, laan of plein in Oostende te noemen naar de eerste democratisch verkozen staatsman van Congo namelijk Patrice Lumumba. Dit zal zeker naar het Congolese volk een eerherstel betekenen. De jonge onafhankelijke staat Congo had een veelbelovende politicus, de eerste democratische verkozen premier,  die echter koudweg en op een berekende manier uit de weg is geruimd, met medeweten van de hoogste regeringskringen in dit land. Na 55 jaar moeten we dit ook als Stad Oostende erkennen en ook wel verontschuldigingen vragen voor deze onrechtvaardige behandeling van de persoon van Patrice Lumumba maar ook de totale Congolese bevolking. 

In het spoor van andere wereldsteden

Oostende is een wereldstad waar er geen plaats is voor een onzinnig argument dat onze straten en pleinen alleen de naam van verdienstelijke Oostendenaars moeten krijgen zoals beweerd door een bepaald coalitiepartner in deze meerderheid. Oostendenaars zijn steeds trots op het John F. Kennedy-rondpunt en het Nelson Mandelabrug om maar twee voorbeelden te noemen. Patrice Lumumba wordt erkend en vereerd als een staatsman door heel wat landen ter wereld door een belangrijke laan in hun steden naar hem te noemen. Elke provinciestad in Congo heeft een Lumumbalaan. Ook in Europa zijn er precedenten. Er is een Lumumbastrasse in Magdeburg, Sachsen, eentje in Dresden  en in Leipzig (toenmalig DDR). In Delft (NL) is er een Lumumbasingel, in Rotterdam is er een Patrice Lumumbastraat, in Amsterdam is er een Patrice Lumumbastraat. Gezien de unieke historische band tussen Oostende en Congo, is onze stad dan geen uitgelezen plaats voor een Patrice Lumumbastraat?

Vragen aan de burgemeester:

Wat is de stand van zaken in verband met de belofte om een straat, laan of plein in Oostende naar de Congolese onafhankelijkheidspoliticus Patrice Lumumba te noemen?

Zijn er concrete plannen om deze belofte na te komen? Zo ja, wat hield het stadsbestuur tot nu toe tegen?

Graag duidelijk aangeven welke stappen er zullen worden genomen om een straat, laan of plein te benoemen in Oostende naar Patrice Lumumba, en met welke timing.

Collins NWEKE | Gemeenteraadslid voor Groen

Oostende, 26 juni 2015

i Wouter De Vriendt ? Interpellatie Gemeenteraad Oostende op 25 juni 2015

ii Stadsarchive Oostende 1951

iii Geert Lambert in een interview op 23/09/2010 (HLN) 'Het kan geen kwaad om wat historisch besef te kweken. Een straat die refereert naar Lumumba past bij een stad die groot geworden is met geld van Congo. Ik steun het plan volledig.'

Repliek en bedenkingen van raadslid Sofie Cloet in het kader van de interpellatie van Collins Nweke over eerherstel voor Congo in Oostende ter gelegenheid van de 55 jarige onafhankelijkheid van het land

Een interessante anekdote: Lumumba werd in 1955 de lokaal bestuurder van een Congolees handelsvennootschap en trad toe tot de Belgische Liberale Partij: hij was dus een liberaal.

In februari 2002 heeft de Belgische overheid toegegeven een "onmiskenbare verantwoordelijkheid te hebben gehad in de gebeurtenissen die tot Lumumba's dood hebben geleid", al wilde men niet de volledige verantwoordelijkheid opnemen. Uit het onderzoek bleek dat een aantal vooraanstaande Belgen toch (al dan niet direct) opdracht hebben gegeven tot het vermoorden van Lumumba. Het gaat hier dus wel over de eerste democratisch verkozen premier van de Republiek Congo. Het wordt dus hoog tijd dat er op Belgisch grondgebied een eerbetoon komt aan de eerste democratisch verkozen premier, als rechtzetting, als blijk van rechtvaardigheid naar de Congolese bevolking die daarna een uiterst wrede dictatuur heeft gekend, gesteund door het Westen. Ik denk dat een straatnaam eigenlijk peanuts is in verhouding tot het leed dat de Congolese bevolking is aangedaan tijdens de kolonisatie, tijdens het regime van Mobutu en de dagelijkse strijd van de Congolezen tegen armoede, honger, geweld en verkrachting. (bron: Wikipedia).

Sofie Cloet
Gemeenteraadslid Stad Oostende
[email protected].
26 juni 2015